Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία του Μεσοπολέμου

Η γενικότερη πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου στα χρόνια 1928-1932 έχει βρεθεί στο επίκεντρο της κριτικής μας στο παρελθόν σε ένα κείμενο μας για την Ελληνική χρεοκοπία του 1932 που έγινε επί πρωθυπουργίας Βενιζέλου, προκλήθηκε από την πολιτική του και ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ότι έγινε καν, και μια δεύτερη φορά σε μια αναφορά μας στην ακολουθητέα εξωτερική πολιτική των ετών 1928-1932 από τον Βενιζέλο με αφορμή το σχετικό βιβλίο του Κωσταντίνου Καραμανλή. Και αυτό γιατί θεωρούμε βάσιμα πως οι περισσότερες σχετικές (ακαδημαϊκές η μη) εργασίες που δημοσιεύονται αποκρύπτουν κρίσιμα στοιχεία του πολιτικού κλίματος της εποχής, εξωραΐζουν καταστάσεις και υποτάσσουν το υλικό και τις πηγές στον συγκεκριμένο σκοπό τους που είναι ο "καθαρμός" των "δημοκρατών" πολιτικών της εποχής από ενέργειες και παραλείψεις τους που μόνο "δημοκρατικές" δεν ήταν.

Προφανώς όμως η στιγμή που όλες αυτές οι διατριβές και οι "εργασίες" θα αναθεωρηθούν δεν είναι και πολύ μακρυά. Και αυτό γιατί όταν θα εκλείψει η σημερινή πολιτική εκμετάλλευση και σκοπιμότητα, εκ των πραγμάτων θα επανεξετασθούν όλες αυτές οι επιπόλαιες και αστήρικτες θέσεις. Εμείς για σήμερα διαλέξαμε να παραθέσουμε ένα απόσπασμα από την "ανοικτή επιστολή προς τον κ. Βενιζέλον" που απεύθυνε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου στις 14 Αυγούστου 1932 λίγο πριν τις εκλογές εκείνης της εποχής που σήμαναν την αρχή του τέλους της Βενιζελικής πολιτικής κυριαρχίας. Προφανώς δεν υιοθετούμε το σύνολο των απόψεων που εκφράζονται από τον Παπαναστασίου, ενώ οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι η "ανοιχτή" αυτή επιστολή είναι προϊόν ενός ιδιαίτερα τεταμένου πολιτικού περιβάλλοντος. Έχει όμως αναμφίβολα το ενδιαφέρον της......

Σε αυτή ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου υπογραμμίζει ακριβώς πως ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι υπέρ της Δημοκρατίας μόνο εφ΄ όσον αυτή επιτρέπει στο Βενιζελικό κόμμα να είναι στην εξουσία. Στην συνέχεια αναφέρεται στον αφανή πρωταγωνιστικό ρόλο του Βενιζέλου στην ενδυνάμωση του "Στρατιωτικού Συνδέσμου", κάτι που από όσα ξέρω δεν το έχω δει να αναφέρεται σε κανένα συνθετικό έργο για την εποχή ούτε καν ως νύξη. Θυμίζουμε ότι ο "Στρατιωτικός Σύνδεσμος" αποτελούσε μια παραστρατιωτική μυστική οργάνωση ανώτερων και ανώτατων Βενιζελικών αξιωματικών που είχαν συντελέσει αποφασιστικά στην εκτέλεση (δολοφονία) των εξ, στην εκθρόνιση του Βασιλιά Γεώργιου Β΄ και στην ανακήρυξη της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας μετά από ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης Καφαντάρη, αλλά και στην μετέπειτα "προφύλαξη" του νέου πολιτεύματος από κάθε "απειλή".      

Ο Παπαναστασίου επίσης αναφέρεται και στην αψυχολόγητη επίθεση του Βενιζέλου κατά του Λαϊκού κόμματος το 1932 και προσωπικά κατά του Τσαλδάρη ως δήθεν φιλόδοξου ανατροπέα του Δημοκρατικού πολιτεύματος. Η επίθεση αυτή προήλθε καθαρά από την ανάγκη του Βενιζέλου να συσπειρώσει το κομματικό (και κυρίως το προσφυγικό) κομματικό του ακροατήριο που εν μέρει τον είχε εγκαταλείψει μετά τα πολλά οικονομικά σκάνδαλα, την οικονομική χρεοκοπία της Χώρας και το χάρισμα των περιουσιών των Μικρασιατών στον βωμό της Ελληνοτουρκικής Φιλίας για να υπογραφούν τα σχετικά πρωτόκολλα συνεργασίας που ουσιαστικά δεν απέδωσαν τίποτε. Να θυμίσουμε ότι το 1929 ο ίδιος ο Βενιζέλος είχε προσπαθήσει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των δύο παρατάξεων δηλώνοντας επισήμως στην Βουλή ότι οι "εξι" δολοφονηθέντες πολιτικοί ήταν αθώοι, ενώ εκφράστηκε και επιεικώς για τον μεγάλο αντίπαλο του Κωνσταντίνο.   

Παραθέτουμε το κείμενο στο πρωτότυπο προς αποφυγή παρεξηγήσεων, αλλά και από σεβασμό στην καθαρεύουσα, την οποία θεωρούμε χρήσιμο εργαλείο για την γλωσσική ευαισθητοποίηση όλων μας. 

"Ανοικτή επιστολή προς τον κ. Βενιζέλον"

 "...Η διαφωνία μας είναι ριζική. Δια να σας την είπω καθαρά και ξάστερα, συνίσταται εις τούτο: ότι εσείς θέλετε την Δημοκρατίαν Βενιζελικήν και ως τοιαύτην μόνον την συμπαθείτε. Δημοκρατικός, υπό την κύριαν σημασίαν της λέξεως, ουδέποτε υπήρξατε εις το παρελθόν, ούτε τώρα είσθε.Μεταχειρίζεσθε απλώς τους όρους Δημοκρατία και 

Αλέξανδρος Παπαναστασίου και Ελευθέριος Βενιζέλος

δημοκρατικός. Άλλως θα εδεικνύατε διαφορετικόν ενδιαφέρον υπέρ της Δημοκρατίας και εις τα 1924 και εις τα 1927, όταν ενθαρρύνατε την υπό τον κ. Οθωναίον στρατιωτικήν κίνησιν και εγράφατε εις τον κ. Καφαντάρην να διαλύση την Οικουμενικήν Κυβέρνησιν, και εις τα 1928 όταν κατεπατήσατε την Δημοκρατίαν δια να καθιερώσετε εκλογικόν νόμον της αρεσκείας σας και κατόπιν, όταν υπεδουλώνατε την Βουλήν και εξεθέτατε την Δημοκρατίαν, με νόμους αντιλαϊκούς και με μιαν ελεεινήν διακυβέρνησιν του τόπου και όχι μόνον δεν ελαμβάνατε καμμίαν μέριμναν προς δημοκρατικήν διαπαιδαγώγησιν του λαού, αλλά και αντιστρόφως εδημιουργείτε προηγούμενα αυθαιρεσίας..."

"...Το Λαϊκόν κόμμα είχε κατ΄ ουσίαν εσχάτως θέσει καταμέρος το πολιτειακόν ζήτημα, χωρίς να το διακυρρήση εκ μικρού κομματικού υπολογισμού. Η μεγίστη πλειοψηφία των οπαδών του είχε παύσει να σκέπτεται τον βασιλικόν θεσμόν και την δυναστείαν. Σεις με τας δηλώσεις σας, δια των οποίων τους χαρακτηρίζετε όλους Βασιλικούς τους εκάματε να ενθυμηθούν πάλιν την Βασιλείαν και να φανατισθούν. Αποτελεί αυτό πολιτικήν φιλοδημοκρατικήν;"    

"...Εάν θέλετε να σας είπω, διατί πιστεύω ότι σεις είσθε ο υπαίτιος της σημερινής στρατιωτικής κινήσεως και διατί αποδίδω την στάσιν σας εις επιθυμίαν διατηρήσεως της Αρχής, ιδού η απάντησις: διότι, αφ΄ ης κατηγγέλθη η στρατιωτική κίνησις, ουδέν πράξατε για να την σταματήσετε, διότι υπάρχει μια αλυσίς γεγονότων, η οποία δεν επιδέχεται άλλην εξήγησιν, των εξής γεγονότων: της προτάσεως των φίλων σας βουλευτών περί αυθαιρέτου μεταβολής του Συντάγματος, της υπουργοποιήσεως των, της συστάσεως επιτροπής προς μελέτην των αναθεωρητέων άρθρων του Συντάγματος, της αντικοινοβουλευτικής αρθρογραφίας φιλικών σας εφημερίδων, της εμφανούς ενισχύσεως του συνδέσμου μετά την επιστροφήν σας...."   

πηγή