Τραγούδια με ψυχή..

Σε κάποια συγκεκριμένη φάση της ζωής τους οι άνθρωποι αρχίζουν να προβληματίζονται για τη σωτηρία της ψυχής τους.

Δυστυχώς αυτός ο προβληματισμός συνήθως έρχεται στους περισσότερους από εμάς με σημαντική καθυστέρηση ενώ, αν συνέβαινε το αντίθετο, μάλλον θα βοηθούσε στο να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος.

Δεν χρειάζεται να είμαστε θρησκευόμενοι για να παραδεχτούμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι αν είμαστε όλοι πιο τίμιοι στις σχέσεις μας με τους άλλους σε συναισθηματικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, η γαλήνη στην ψυχή μας θα ήταν εξασφαλισμένη εν ζωή και, για όσους το πιστεύουν, μετά θάνατον.

Ολες οι θρησκείες αναγνωρίζουν την ύπαρξη της ψυχής, αρκετοί φιλόσοφοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι οι προϊστορικές αντιλήψεις περί επιβίωσης ενός αόρατου μέρους του ανθρώπου, μετά τον θάνατο, υπήρξε η γενεσιουργός αιτία της ίδιας της θρησκείας, αναφέροντας ότι η θρησκεία δημιουργήθηκε καθαρά με αφορμή την ψυχή ή πνεύμα, που σε συνδυασμό με το σώμα αποτελεί το σύνολο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης και άλλοι Ελληνες φιλόσοφοι μας άφησαν τις απόψεις τους περί άυλης και αθάνατης ψυχής επηρεάζοντας σημαντικά τους μετέπειτα στοχαστές.

Ο Σωκράτης μάλιστα, ως γνήσιος φιλόσοφος, επιθυμούσε να πεθάνει το σώμα του, ώστε να απελευθερωθεί η ψυχή του από τα απατηλά ερεθίσματα των υλικών αισθητηρίων και έτσι να κατακτήσει την πραγματική γνώση και σοφία, σε αντίθεση με άλλους που αρνούνταν τη μετά θάνατον επιβίωση της ψυχής.

Στα συγγράμματα του Πλάτωνα εμφανίζεται η άποψη ότι όλος ο υλικός κόσμος έχει αρχέτυπο τον άυλο κόσμο των ιδεών, όπου οι ιδέες είναι οι αιώνιοι τύποι, τα αιώνια πρότυπα όλων ανεξαιρέτως των όντων. Στο Συμπόσιο μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη πως, όταν η ψυχή πρόκειται να ενσαρκωθεί, χωρίζεται σε δύο τμήματα που εισέρχονται σε δύο διαφορετικά σώματα. Εντούτοις, τα δύο μέρη της ψυχής έλκονται μεταξύ τους και έτσι εξηγείται το φαινόμενο του έρωτα. Στον Φαίδρο παρουσιάζεται η θεωρία ότι ο άνθρωπος έχει τρεις ψυχές: μία στο κεφάλι (έδρα της νόησης), μία στο στήθος (έδρα των συναισθημάτων) και μία στην κοιλιά (έδρα των σωματικών επιθυμιών). Στην Πολιτεία, όμως, η προσέγγιση αλλάζει, με σκοπό να ξεπεραστούν τα κενά των προηγούμενων θεωριών. Εκεί λοιπόν αναφέρεται ότι ο άνθρωπος έχει μία μόνο ψυχή αλλά τριμερή: τον νουν (νόηση), τον θυμόν (συναίσθημα) και το επιθυμητικόν (επιθυμία). Στον Τίμαιο, επιπρόσθετα, παρουσιάζεται η θεωρία της τριμερούς ψυχής που εφαρμόζεται και στην ψυχή του κόσμου, και αυτή η τριάδα των ιδιοτήτων είναι που εξασφαλίζει την κίνηση στα ουράνια σώματα.

Εκτός από την αρχαία Ελλάδα, η αθανασία της ψυχής έπαιζε σημαντικό ρόλο και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, Κίνα, Αίγυπτο, Μεσοποταμία, Ινδία και σε όλο τον γνωστό αρχαίο κόσμο.

Οι διάφοροι τρόποι που αξιοποιεί ο σημερινός άνθρωπος τη λέξη ψυχή και τα παράγωγά της, συναντώνται συχνά στη μουσική, έχει δημιουργηθεί μάλιστα από αυτήν και ο όρος ψυχεδέλεια, για το γνωστό μουσικό κίνημα της δεκαετίας του '60.

Για τη σωτηρία της ψυχής, που είναι ένα πράγμα για το οποίο θα πρέπει να ανησυχούν σχεδόν όλοι οι Ελληνες πολιτικοί, έγραψε ο Σταμάτης Κραουνάκης το ομώνυμο τραγούδι για την Αλκηστη Πρωτοψάλτη σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, το 1985.

10 χρόνια αργότερα, η Χάρις Αλεξίου ερμηνεύει το δικό της τραγούδι Ψυχές και Σώματα: Στην προηγούμενη ζωή μου είχα φτάσει να σ' αγαπήσω, να σε νιώσω, να σε βρω κι ύστερα απ' αυτό μ' είχες καταδικάσει ώς την επόμενη ζωή να σ' αγαπώ.

Ψυχές και σώματα στο χρόνο γυρνάνε, αλλάζουν ονόματα και πάλι απ' την αρχή.

Τα Ησυχα βράδια είναι ένα από τα πιο ωραία τραγούδια του Λάκη Παπαδόπουλου, με εξαιρετικούς στίχους από τη Μαριανίνα Κριεζή και ερμηνεία από την Αρλέτα.

Ακόμα κι αν φύγεις για το γύρο του κόσμου θα 'σαι πάντα δικός μου

θα 'μαστε πάντα μαζί.

Και δε θα μου λείπεις γιατί θα 'ναι η ψυχή μου το τραγούδι της ερήμου

που θα σ' ακολουθεί.

Από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του Γιάννη Πουλόπουλου το Εκλαψα χθες από την ταινία του 1966, Οι θαλασσιές οι χάντρες. Στίχοι του Ακου Δασκαλόπουλου και μουσική από τον Μίμη Πλέσσα: Εκλαψα χθες σαν μέτρησα τις πίκρες της ψυχής μου

κι εσύ δεν ήσουν πλάι μου αστέρι της ζωής μου.

Αγγιγμα ψυχής, επιτυχία του Μιχάλη Χατζηγιάννη από το 1997 και Δεν μπορώ, ένα από τα καλύτερα τραγούδια του Αλκίνοου Ιωαννίδη από το 1995, με καταπληκτικούς στίχους και μουσική από τον Νίκο Ζούδιαρη: Να γλιστρούσες στο σκοτάδι,

να πετούσες σαν αερικό... θα πεθάνω αυτό το βράδυ, θα πεθάνω αν δε σε δω.

Με γλυκό κρασί θα γίνω αργοναύτης να 'ρθω να σε βρω. Να σε ανταμώσω λίγο στης ψυχής μου το βυθό.

Ελα ψυχούλα μου (Το τραγούδι της Κάθριν) σε μουσική από τον ίδιο τον ερμηνευτή, που είναι ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, σε στίχους του Ισαάκ Σούση (2001).

Η Ταξιδιάρα ψυχή από τις Τρύπες έχει συμπληρώσει ήδη 25 χρόνια ζωής και συνεχίζει να ταξιδεύει με τη μουσική του Γιώργου Καρρά και τους στίχους του Γιάννη Αγγελάκα στο αιώνιο ταξίδι των ψυχών. Σε ένα άλλο τραγούδι τους, το Δεν υπάρχω, οι Τρύπες τραγουδούν: Κάνε με ό,τι θες. Σχίσε με, κάψε με, γάμα με.

Γάμα με όσο θες, όπως θες. Κατέβασέ με στης ψυχής σου τον πάτο.

Κι ακόμα πιο κάτω δε μιλάω, δε γελάω, δεν πονάω.

Κατέβασέ με στης ψυχής τον πάτο, έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχω, δεν υπάρχω.

Ο Κώστας Χατζής τραγουδούσε τις συχνά φιλοσοφημένες απόψεις της Σώτιας Τσώτου, όπως στο Μονολογούμε: Εγώ μιλώ με τη βροχή και με το κύμα στο γιαλό,

με όντα εγώ χωρίς ψυχή και με ανθρώπους δε μιλώ.

Μονολογούμε, μονολογούμε, τι λέν' οι άλλοι ούτε που ακούμε. Τον ξένο πόνο δεν τον μπορούμε, μιλάμε έτσι για να μιλούμε.

Ενα κορμί χωρίς ψυχή τραγούδησε η Ελένη Τσαλιγοπούλου, και Φύσα ψυχή μου είναι η διασκευή που έκανε η Ελευθερία Αρβανιτάκη σε τραγούδι των Night Ark με στίχους του Μιχάλη Γκανά, ενώ σε ποίηση Κώστα Καρυωτάκη γράφτηκε το Είσαι ψυχή μου με τον Νίκο Ξυλούρη.

Στο λαϊκό τραγούδι, μεταξύ άλλων έχουμε τα Δεν κλαίω για τώρα του Ακη Πάνου με τη Βίκυ Μοσχολιού: Κλαίω την ώρα του γυρισμού με τα σημάδια του σπαραγμού κλαίω για την ώρα που δε θα 'χω πια ψυχή να σου πω σ' αγαπώ.

Ακου τα αηδόνια, του Γιώργου Ζαμπέτα: Στη σιγαλιά της χαραυγής, άκουσε τη φωνή μου σε τούτο το τραγούδι μου θ' αφήσω την ψυχή μου.

Ενα τραγούδι πες μου ακόμα, του Τάκη Μουσαφίρη με τη Ρίτα Σακελλαρίου: Σε παρακαλώ απόψε την ψυχή μου βρες και κόψε, πάρε την αναπνοή μου, βάλε τέρμα στη ζωή μου.

Στο ελληνικό τραγούδι υπάρχουν δεκάδες ακόμα τραγούδια με αναφορά στην ψυχή, ενώ στο αγγλόφωνο, εκτός από τα άπειρα τραγούδια που αναφέρουν στους στίχους τους την ψυχή, έχουμε και το βασικό είδος μουσικής των μαύρων που με την ονομασία Soul θέλησαν να εκφράσουν τον τρόπο που τραγουδούν.

Στο ιταλικό τραγούδι, χαρακτηριστικό είναι το Bella Senz' Anima του Ricardo Cocciante (1974) και το ναπολιτάνικο Anema e Core του 1950, που το 1953 έγινε πετυχημένο μιούζικαλ.

Ανεξάρτητα του αν πιστεύει κάποιος ότι κάθε ψυχή αντιστοιχεί στις ιδιότητες που έχει ένα ζωντανό ον (μορφή ή εντελέχεια), είτε πρόκειται για φυτό είτε για ζώο είτε για άνθρωπο και ότι, όπως οι ιδιότητες ενός αντικειμένου οφείλουν την υπόστασή τους στο ίδιο αντικείμενο έτσι και η ψυχή οφείλει την υπόστασή της στο υλικό σώμα, σίγουρα ένα μεγάλο μέρος των τραγουδιών οφείλει την ύπαρξή του στην ψυχή που έδωσε την έμπνευση στον στιχουργό τους.

Αλλωστε η ψυχή, ή όπως αλλιώς θέλει να την ονομάζει ο καθένας μας, είναι η πηγή για τα πάντα


πηγή